Συμβολή στον διάλογο για την ανάπτυξη των Δήμων και των κοινοτήτων

Αξιότιμοι κύριοι,

Με αφορμή τη λειτουργία των δήμων στο πλαίσιο του σχεδίου «Καλλικράτης», θεωρούμε χρήσιμο να επισημάνουμε ένα ζήτημα που αφορά τη διοίκηση μικρών οικισμών και τη συνεργασία τους με τη συγκεντρωμένη δομή των δήμων.

Όπως προκύπτει από αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας, η ύπαρξη πολλών τοπικών προέδρων μπορεί να δημιουργεί πρακτικές δυσκολίες και καθυστερήσεις στη λήψη αποφάσεων, ενώ ορισμένες παλαιότερες οριοθετήσεις και επεκτάσεις οικισμών έγιναν χωρίς επαρκή τεκμηρίωση ή σχέδιο, γεγονός που οδήγησε σε νομικές αμφισβητήσεις. Το ΣτΕ έκρινε ότι οι Νομαρχίες δεν είχαν αρμοδιότητα να πολεοδομούν, ενώ η οικοδόμηση σε εκτός σχεδίου εκτάσεις χωρίς σαφή όρια, ιδιαίτερα σε ρέματα, δάση ή αρχαιολογικούς χώρους, είναι παράνομη.

Σημαντικό είναι ότι ο πρόεδρος κοινότητας διαθέτει εκτελεστικές αρμοδιότητες για τοπικά έργα, όπως δρόμους, πλατείες και μικρές υποδομές, με αποτέλεσμα κάθε πρωτοβουλία να πρέπει να περάσει από αυτόν. Αυτό δημιουργεί περιθώρια για καθυστερήσεις, επηρεάζει τα τοπικά μικρόσυμφέροντα και μπορεί να οδηγήσει σε ζημιές ή αναποτελεσματικότητα που δεν εμφανίζονται άμεσα. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της αδυναμίας ήταν η υπόθεση του ΟΠΕΚΕΠΕ: χωρίς να αποδίδεται ευθύνη ή δόλος σε κανέναν, είναι ωστόσο ενδεικτικό ότι ενώ οι τοπικοί πρόεδροι βρίσκονται σε άμεση επαφή με την καθημερινότητα των κατοίκων, δεν κατόρθωσαν να προλάβουν ή να αναδείξουν εγκαίρως τα προβλήματα. Αυτό αποδεικνύει ότι ο θεσμός, όπως λειτουργεί σήμερα, δεν παρέχει την απαιτούμενη αποτελεσματικότητα και ασφάλεια.

Σήμερα, με τη δυνατότητα άμεσης επικοινωνίας και συντονισμού μέσω του δήμου, τα καθήκοντα αυτά μπορούν να καλυφθούν πλήρως από τον δήμαρχο, το δημοτικό συμβούλιο και τα τοπικά συμβούλια, καθιστώντας περιττό το πρόσθετο επίπεδο εξουσίας.

Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι άλλοι δήμοι με πολύ μεγαλύτερες περιοχές λειτουργούν χωρίς τοπικούς προέδρους, παρά το γεγονός ότι οι περιοχές αυτές έχουν περισσότερους κατοίκους από πολλούς μικρούς οικισμούς. Η ύπαρξη προέδρων περιοχής σήμερα μοιάζει παρωχημένη, σαν να βασίζεται σε μια εποχή που η επικοινωνία ήταν περιορισμένη και κάθε μικρό θέμα απαιτούσε φυσική παρουσία ή μεσολάβηση, κάτι που στον 21ο αιώνα είναι πλέον περιττό.

Η κυβέρνηση προγραμματίζει νομοθετικές ρυθμίσεις για μικρούς οικισμούς κάτω των 2.000 κατοίκων, σύμφωνα με το πολεοδομικό πρόγραμμα «Κωνσταντίνος Δοξιάδης», γεγονός που επιβεβαιώνει ότι η συγκεντρωμένη και τεκμηριωμένη διοίκηση σε επίπεδο δήμου είναι η ασφαλέστερη και πιο αποτελεσματική λύση.

Η επισήμανση αυτή προσφέρει ευκαιρία για θετική πρωτοβουλία, ειδικά στο πλαίσιο της ΔΕΘ, καθώς η κυβέρνηση μπορεί να αναδείξει τη διάθεση να εντοπίζει και να διορθώνει ατέλειες, προωθώντας σύγχρονα, λειτουργικά και διαφανή διοικητικά σχήματα για τους πολίτες και την επαρχία.

Το παρόν υπόμνημα περιλαμβάνει λεπτομέρειες και προτάσεις για τη βελτίωση της οργάνωσης και της λειτουργίας των δήμων, προς ενημέρωσή σας και αξιοποίηση.

Με εκτίμηση,

Μιχάλης Πασχάκης

κοινοποίηση:

1)Υπουργείου Εσωτερικών

2)Γραφείο Νομικών και Κοινοβουλευτικών Θεμάτων

3)Γραφείο Συντονισμού Δημόσιων Πολιτικών